نيكوتين ، اعيتاد به نيكوتين

اعتياد به نيكوتين چيست و داراي چه علائم و عوارضي مي باشد؟ براي رهايي از اعتياد نيكوتين چه بايد كرد و چطور مي توان از آن رها شد؟

منبع نوشته : اعتياد نيكوتين 

در نوشتار پيش رو مركز ترك اعتياد اهواز كمپ با ارائه اطلاعات مناسبي در زمينه ترك عوارض نيكوتين سعي كرده تا مطالب مفيدي را در اين زمينه در اختيار علاقمندان قرار دهد. اگر تصميم داريد در مورد اعتياد به نيكوتين بيشتر بدانيد لطفا اين مقاله را تا انتها مطالعه بفرماييد.

ماهيت اعتياد به نيكوتين چيست؟

نيكوتين يك ماده شيميايي است كه البته به شدت اعتياد آور مي باشد و در گياه تنباكو يافت مي شود. اين  ماده شيميايي باعث ايجاد وابستگي جسمي و همچنين ذهني در افراد مي شود، كه آن را بطور مداوم مصرف مي كنند.

اعتياد به نيكوتين يك نوع اعتياد رفتاري نيز محسوب مي شود، زيرا افراد براي مصرف نيكوتين به برخي كارها و رفتارها وابستگي پيدا مي كنند.

در همين رابطه افراد ممكن است پس از اعتياد نيكوتين به رفتارهاي به‌خصوصي اعتياد پيدا كرده كه مانند مصرف سيگار بعد از غذا مي باشد. براي مصرف نيكوتين روش هاي مختلفي وجود دارد اما مهمترين آنها شامل استنشاق دود سيگارهاي نيكوتيني و تنباكويي است. اما روش هاي ديگري نيز مانند استفاده از لوله و يا سيگار برگ مي‌تواند براي مصرف تنباكو استفاده شود.

تنباكو بدون دود نيز از طريق بيني به صورت يك پودر استنشاق مي شود و يا آن را در دهان نگه مي دارند تا نيكوتين از طريق بزاق جذب شود. مصرف دخانيات بسيار خطرناك و بيماري زا است و طبق مطالعاتي كه انجام شده با بيماري‌هاي زيادي مرتبط است. در حقيقت استعمال دخانيات سالانه تعداد زيادي مرگ و مير را ناشي مي شود.

نكته مهم و قابل اهميت اين است كه هر زمان كه براي قطع مصرف اقدام كنيد مي تواند براي شما مفيد باشد و شما را از خطرات بسياري نجات دهد.

اثرات اعتياد به نيكوتين كدامند؟

اما مصرف نيكوتين در ابتدا احساس خوشايندي را در بدن و ذهن فرد ايجاد مي‌كند. هنگامي كه يك فرد از اين ماده شيميايي استفاده مي كند، انتقال دهنده هاي عصبي در مغز او دوپامين ترشح مي كنند كه منجر به ايجاد احساس رضايت و لذت در او مي‌گردد.

علاوه بر نيكوتين انواع ديگري از سيگارها و تنباكو وجود دارند كه بدون دود هستند، اما عوامل ايجاد كننده بيماري هاي خطرناك و ساير مواد شيميايي مضر را دارا هستند. تقريباً چهار هزار ماده شيميايي در تنباكو و نيكوتين وجود دارد كه اثرات جسمي، روحي و رواني مخرب بسياري را به همراه دارند. استفاده از دخانيات منجر به عوارض جدي سلامتي مي‌شود كه مهم‌ترين آن عبارتند از :

• سرطان ريه
• آمفيزم
• برونشيت مزمن
• سرطان ، به خصوص در سيستم تنفسي
• سرطان خون
• بيماري قلبي
• سكته
• ديابت
• مسائل مربوط به چشم ، مانند آب مرواريد و دژنراسيون ماكولا
• ناباروري
• ناتواني جنسي
• سقط جنين و عوارض بارداري
• ضعف سيستم ايمني
• سرماخوردگي ، آنفولانزا و عفونت هاي تنفسي
• از دست دادن حس چشايي يا بو
• بيماري لثه و مسائل دنداني
• ظاهر پيري زودرس
• بيماري زخم معده
• پوكي استخوان

برخي خطرات

از طرف ديگر دود سيگار و مصرف دخانيات باعث ابتلا به سرطان ريه و بيماري هاي قلبي در ميان افراد نزديك به سيگاري ها را افزايش مي دهد كه با آن دود دست دوم نيز مي‌گويند.

با توجه به تحقيقاتي كه انجام شده است مشخص شده كودكاني كه در خانه هايي كه افراد سيگاري وجود دارند، زندگي مي‌كنند با خطرات بسياري روبرو هستند

• سندروم مرگ ناگهاني نوزاد
• آسم
• عفونت‌هاي تنفسي
• عفونت گوش
• بيماري هاي ديگر

دلايل اعتياد به نيكوتين

مصرف دخانيات مانند كشيدن سيگار و يا ساير انواع تنباكو باعث ايجاد اعتياد در افراد مي گردد. در حقيقت نيكوتين يك ماده به شدت اعتيادآور است و حتي استفاده غير مكرر و ناپيوسته آن مي‌تواند منجر به وابستگي و اعتياد در افراد گردد.

حتي امروزه با تحقيقاتي كه انجام شده محصولاتي كه براي ترك سيگار و اعتياد نيكوتين مورد استفاده قرار مي گيرند مي توانند اعتياد آور باشند.

روش هاي درماني ديگر

• صمغ نيكوتين
• پاستيل ترك سيگار
• سيگارهاي الكترونيكي

با اين حال مي توان گفت كه مصرف اينگونه مواد براي ترك سيگار داراي خطر كمتري نسبت به خود نيكوتين و سيگار است زيرا ميزان كمتري نيكوتين در اين محصولات وجود دارد و ديرتر از نيكوتين موجود در تنباكو جذب بدن مي گردد.

چه افرادي در معرض خطر هستند؟

هر فردي كه از دخانيات استفاده مي‌كند در معرض خطر اعتياد به اين ماده مخدر است و بهترين راه پيشگيري از اعتياد به نيكوتين و پرهيز كامل از مصرف دخانيات مي باشد.

برخي از عوامل خطرزا كه مي‌تواند خطر اعتياد به مواد مخدر و نيكوتين را در افراد افزايش دهد وجود دارند كه مي‌توانند در ابتلاء به اعتياد موثر باشند. به طور مثال افراد كه سابقه خانوادگي اعتياد نيكوتين يا مواد مخدر ديگر را دارند و يا در خانه هايي كه داراي مصرف دخانيات هستند بزرگ مي‌شوند، بيشتر احتمال ابتلاء به اعتياد نيكوتين و ساير دخانيات و سيگار را دارند.

همچنين افرادي كه از دوران جواني شروع به مصرف نيكوتين و سيگار كشيدن مي‌كنند، در بزرگسالي اعتياد آنها پيشرفت خواهد كرد، مطالعات نشان مي‌دهد كه ۸۰ درصد افراد سيگاري، سيگار كشيدن خود را از سن ۱۸ سالگي آغاز كرده‌اند و شروع به سيگار كشيدن مي‌كنند. مي توان گفت كه در جوانان تمايل و افزايش اعتياد وجود دارد.

طبق همين تحقيقات بزرگسالان كمتري نسبت به جوانان شروع به سيگار كشيدن مي‌كنند به اين معنا كه هنگامي كه افراد از سنين جواني به بزرگسالي مي‌رسند و مصرف دخانيات ندارند احتمال اعتياد آنها به نيكوتين بسيار كمتر مي‌شود.

از طرف ديگر افرادي كه از الكل يا مواد مخدر استفاده مي‌كنند و يا به انواع مواد اعتياد آور معتاد هستند و يا مبتلا به انواع اختلال هاي رواني هستند نيز بيشتر احتمال وابستگي به نيكوتين را دارند.

علائم اعتياد به نيكوتين

اعتياد به نيكوتين داراي علائم مختلفي است و هنگامي كه فرد درگير اعتياد به آن مي‌شود، در او مشخص و هويدا مي گردد. آنچه حائز اهميت است اين است كه افراد بدانند اعتياد به نيكوتين يك بيماري پيشرونده و كشنده است و داراي علائم و عوارض بسياري است كه برخي از آنها عبارتند از :

• عدم توانايي در متوقف سازي مصرف نيكوتين
• عدم توانايي ترك يا قطع مصرف نيكوتين
• ادامه به مصرف نيكوتين در صورت بروز عوارض سلامتي
• استفاده از نيكوتين حتي در هنگام وجود شرايط نابسامان

اعتياد نيكوتين چگونه تشخيص داده مي شود؟

از آنجا كه اعتياد به نيكوتين يك نوع اعتياد سخت و پيچيده است، شناسايي و تشخيص آن كار زياد سختي نيست و به سادگي مي‌توان آن را تشخيص داد. اين اعتياد مانند انواع اعتياد به مواد مخدر ديگر و يا اعتياد به الكل عوارض بسيار شديدي دارد و مي‌تواند تاثيرات مخرب بسياري بر زندگي فرد بگذارد، در نتيجه از طريق علائم به وجود آمده در زندگي فرد و عوارض ناشي از مصرف نيكوتين بر سلامتي فرد و اطرافيانش مي‌توان فهميد كه اعتياد نيكوتين در زندگي او شكل گرفته است.

اعتياد چگونه درمان مي شود؟

همانطور كه در مقاله ترك‌ سيگار  گفته شد روش‌هاي متعددي براي ترك اعتياد به سيگار وجود دارد و مي توان از آنها براي متوقف سازي اعتياد استفاده كرد.

نكته مهم در رابطه با درمان و بهبودي از اعتياد نيكوتين اين است كه بدانيد مصرف نيكوتين و دخانيات در حقيقت يكي از انواع اعتيادهاي پيچيده است كه هم رديف با اعتياد به هروئين مي باشد كه براي درمان آن نياز به تراپي و دريافت درمان هاي روان درماني و كمك هاي تخصصي مي باشد. در همين رابطه متدهاي بسياري وجود دارد كه فرد براي رهايي از نيكوتين مي تواند از آنها استفاده كرده و كمك‌هاي تخصصي دريافت نمايد.

در وهله اول فرد بايد براي اين امر آماده شود، زيرا اعتياد يك بيماري چند جانبه اي است كه فرد براي رهايي از آن بايد از لحاظ روحي و رواني آمادگي هاي لازم را بيابد. اعتياد نيكوتين هم از لحاظ فيزيكي و هم از لحاظ رواني فرد را درگير مي كند، در نتيجه براي موفقيت در ترك و قطع مصرف آن بايد گزينه‌هاي درماني مناسبي مورد استفاده قرار گيرد تا فرد بتواند روند درماني خود را با موفقيت سپري نمايد.

در اين بين بهترين درمان‌ها براي متوقف سازي و بهبودي اعتياد نيكوتين عبارتند از :

• روان درماني
• گروه درماني
• دارو درماني

در ادامه به تشريح و توضيح هر كدام از اين روشها خواهيم پرداخت زيرا هر كدام مي‌تواند بخشي از روند درماني افراد از اعتياد نيكوتين را شامل شوند. همانطور كه مي‌دانيم اعتياد به نيكوتين يك اعتياد پيشرونده و كشنده است و فرد براي درمان و بهبودي از آن نياز به درمان و كمك دارد.

روان درماني در درمان اعتياد نيكوتين

همانطور كه ميدانيم اعتياد داراي يك جنبه رواني است كه مي تواند فرد را از لحاظ فكري و رواني تحت تاثير خود قرار دهد. در حقيقت اعتياد يك بيماري است كه داراي سه جنبه است كه هر كدام از اين جنبه ها مي تواند تاثيرات مخرب بسياري بر فرد بگذارد.

يكي از مهم ترين بخش ها جنبه رواني اعتياد است كه فرد را به شكل پيچيده تحت تاثير خود قرار مي دهد و آثار مخرب بسياري را بر جاي مي گذارد. عوارض بسياري در رابطه با اين بخش وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از :

• وسوسه و اشتغال فكري
• توهم
• ديد تونلي
• خلاء رواني

هنگامي كه يك فرد تصميم به قطع مصرف و متوقف سازي اعتياد خود مي گيرد، با اين مسائل و عوارض روبرو مي شود. براي مقابله و درمان اين اختلالات و عوارض فرد بايد از روش هاي تخصصي روان درماني استفاده نمايد تا بتواند با مشكلات فكري و روحي خود روبرو شود.

يكي از روش هايي كه براي درمان اعتياد نيكوتين مورد استفاده قرار مي گيرد، روان درماني هاي تخصصي توسط مشاورين و روانشناسان است. در اين روش با استفاده از روش هاي تخصصي درماني سعي مي‌شود از عوارض و علائم رواني اعتياد در فرد كاسته شود و به او كمك شود تا با اين حالات رواني پس از قطع مصرف نيكوتين روبرو شود.

اعتياد يك بيماري چند بعدي است و بخش رواني آن مي‌تواند آثار مخرب بسياري بر فكر و روند رواني فرد وارد آورد. در همين رابطه به روش هاي درماني و روان ‌درماني متعددي وجود دارد كه متخصصين با كمك آنها مي توانند به فرد معتاد به نيكوتين و يا ساير مواد مخدر كمك نمايند.

گروه درماني در اعتياد به نيكوتين

يكي از موثرترين روش‌هاي درماني براي درمان انواع اعتياد، استفاده از گروه‌هاي دوازده قدمي است كه براي كمك به افراد معتاد به انواع مواد مخدر، محرك و ديگر علائم اعتيادهاي رفتاري ايجاد گشته اند. در اين روش فرد با كمك و پشتيباني افراد معتاد ديگر كه دوره هاي درماني خود را با موفقيت سپري كرده‌اند و توانستند به كمك ديگران اعتياد را در زندگي خود متوقف سازند كمك و پشتيباني مي شود.

گروه هاي دوازده گانه بر اساس متد دوازده قدم عمل مي كنند.

گروه هاي درماني قدمهاي ۱۲ گانه به صورت غير انتفاعي هستند و به افراد به صورت رايگان كمك مي كنند تا در مسير بهبودي از اعتياد به يك ماده بخصوص حركت كرده و به موفقيت دست يابند. اين روش يكي از موفق ترين روش هاي موجود در حال حاضر است و در طي ساليان گذشته توانسته افراد معتاد بسياري را كمك كرده و به زندگي دوباره و مسير بهبودي بازگردند.

دارو درماني در اعتياد نيكوتين

يكي ديگر از روش هاي موثر در كاهش وسوسه مصرف سيگار استفاده از داروهاست كه براي اين امر طراحي و ساخته شده اند. در انواع اعتياد ديگر ممكن است دارو نقش كليدي در روند درماني افراد نداشته باشد اما، در بهبودي از اعتياد نيكوتين مي تواند كمك كننده باشد و به فرد براي متوقف سازي مصرف نيكوتين يا تنباكو كمك نمايد.

در اين روش فرد با استفاده از داروهاي جايگزين نيكوتين را بدون ساير مواد شيميايي موجود در تنباكو دريافت مي‌كند و بر اساس يك دوز مشخص و مقدار تعيين شده توسط پزشك مي‌تواند روندي آهسته و البته حساب شده را براي قطع مصرف نيكوتين را دنبال نمايد.

در اين روش معمولا از داروهاي ضد افسردگي استفاده مي‌شود كه براي افزايش توليد دوپامين و بهبود روحيه فرد به كار گرفته مي‌شوند.

مراقبت در منزل براي ترك اعتياد نيكوتين

از آنجا كه نيكوتين يك ماده اعتياد آور است براي كاهش علائم ترك اعتياد و افزايش تمركز براي ادامه مسير و موفقيت در متوقف سازي اعتياد نيكوتين لازم است فرد برخي از رفتارها و عادات را در خود پرورش دهد و در زندگي خود به اجرا در آورد. در اين ميان عادت ها و برخي رفتارها در فرد سيگاري و معتاد به نيكوتين مي تواند داراي اثرات مخربي در روند بهبودي او باشد، در نتيجه لازم است تا فرد بر عادت هاي مخرب و معتادگونه خود آگاهي يابد و نسبت به تغيير آنها در زندگي اقدام نمايد.

براي آنكه فرد در قطع مصرف اعتياد نيكوتين موفق باشد بايد عادات خود را تغيير داده كه مهمترين آنها عبارتند از :

• به طور منظم ورزش كند
• ميان وعده هايي را انتخاب كند كه دهان و دستان او را مشغول نگاه دارد
• تمامي وسايل دخانيات را از خانه و اتومبيل خود خارج نمايد
• از قرار گرفتن در كنار افراد سيگاري و موقعيت هاي خطرناك دوري كند
• وعده هاي غذايي سالم را انتخاب كند
• درباره درمان خود انتظارات واقع بينانه داشته باشد
• اهداف كوچكي را در نظر بگيريد و به خاطر رسيدن به آن‌ها به خود پاداش دهد

اما اينها تنها رفتارهايي نيست كه يك فرد براي قطع مصرف نيكوتين بايد انجام دهد بلكه، كارهاي ديگري نيز وجود دارند كه مي‌توانند براي كمك به فرد و بهبودي او از اعتياد به نيكوتين موثر باشند.

برخي از آنها عبارتند از :

• هيپنوتيزم
• استفاده از طب سوزني
• استفاده از گياهان دارويي
• استفاده از روغن هاي گياهي

به ياد داشته باشيد كه از هر روش آزموده شده اي كه استفاده مي‌كنيد مي‌تواند براي شما مزايا و معايبي داشته باشد، اما هر چه آگاهي شما نسبت به اعتياد به نيكوتين بيشتر مي‌شود، بيشتر مي‌توانيد از كمك‌ها استفاده كنيد تا بتوانيد به روند درماني خود ادامه دهيد. اعتياد نيكوتين يك بيماري و اعتياد پيچيده و سخت است در نتيجه براي رهايي از آن لازم است تا شما به صورت مداوم بر روي بهبودي خود تمركز كنيد و به آن ادامه دهيد.

اثرات ترك اعتياد به نيكوتين

از آنجا كه نيكوتين يك ماده اعتياد آور است هنگامي كه فردي آن را در زندگي خود متوقف مي‌كند و از مصرف آن جلوگيري به عمل مي آورد علائمي بر او ظاهر مي شود كه ممكن است باعث تغييرات خلق و خو در او گردد كه البته بايد بدانيد كه اين تغييرات دائمي نيستند و به مرور زمان از شدت آنها كاسته مي شود و شما به مرور زمان مي توانيد مانند يك انسان غير سيگاري و طبيعي به زندگي خود ادامه دهيد.

برخي از اين تغييرات عبارتند از :

• تحريك پذيري
• اضطراب
• علائم جسمي مانند سردرد و خستگي
• افزايش اشتها
• كاهش تمركز

نكته مهم در رابطه با ترك اعتياد نيكوتين اين است كه علائم ترك اعتياد در هفته اول در بدترين حالت خود قرار دارند كه هر روز كه مي گذرد از شدت آن كاسته مي شود در نتيجه هنگامي كه فرد بر روي ترك خود باقي مي ماند و از مصرف اولين بار نيكوتين خودداري مي‌كند، روزانه و به طور پيوسته از حالات نا متعادل او كاسته خواهد شد و ميزان و شدت وسوسه مصرف در او به مرور زمان كاسته شده تا اينكه از بين مي‌رود البته داشتن يك برنامه منظم روزانه مي تواند به بهبودي شما از اعتياد نيكوتين كمك هاي شاياني نمايد.

عزيزان و همراهان ارجمند براي دريافت اطلاعات بيشتر و اخذ مشاوره رايگان در زمينه بستري نمودن فرد معتاد در يكي از مراكز همكار كمپ ترك اعتياد اهواز كمپ لطفاً با مشاورين مركز ترك اعتياد تماس حاصل فرماييد.